Μοιάζουν σαν νέες Δέκα Εντολές οι Μακαρισμοί, που τους ακούμε την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη, καθώς και την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή. Βρίσκονται στο κατά Ματθαίον Ιερό Ευαγγέλιο και είναι η Διδασκαλία του Χριστού, όταν τον άκουγαν συγκεντρωμένα τα πλήθη, στην επί του Όρους ομιλία Του. Τότε μαζεύτηκαν γύρω από το Χριστό, για να ακούσουν εκτός από τις παραβολές και τα θαύματα που έζησαν και μερικές συμβουλές.
Ο Χριστός απευθύνεται στους μαθητές του, αλλά και σε όλο τον Κόσμο. Διότι οι Μακαρισμοί αφορούν, όλους τους ανθρώπους διαχρονικά. Επιβιώνουν όλων των εποχών και ανατρέπουν την κοσμική λογική και τον αμαρτωλό, υλιστικό τρόπο ζωής. Τους Μακαρισμούς, τους αναλύει και τους εξηγεί Θεολογικά, ο Άγιος Ιωάννας ο Χρυσόστομος.
*’Μακάριοι οι πτωχοί το πνεύματι ότι αυτών εστί η Βασιλεία των Ουρανών.’
Σε αυτό τον πρώτο Μακαρισμό, ο Πατέρας των Γραμμάτων ο Χρυσόστομος, μας εξηγεί πως με τις λέξεις πτωχοί τω πνεύματι, ο Χριστός εννοεί όσους έχουν ταπεινό μυαλό, χωρίς εγωισμό και πονηρία και όχι άρρωστο. Αλλά η ψυχή, το πνεύμα και η βούλησή τους, καθοδηγούνται από την ταπεινοφροσύνη, την υπακοή και τον σεβασμό στις Δέκα Εντολές του Δημιουργού. Μεγάλη η σημασία της ταπεινοφροσύνης και της απλότητας, γιατί η αλαζονεία, είναι η πηγή και η κορυφή των κακών.
*’Μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται.’
Με την λέξη πενθούντες λέει ο Χρυσόστομος, ο Χριστός δεν εννοεί αυτούς που έχουν θλίψη και βάσανα, αλλά όσοι θλίβονται και πενθούν, για τις αμαρτίες τις δικές τους και των άλλων. Τότε αυτοί θα λάβουν παρηγοριά και συγχώρηση, κατά τον μέγιστο βαθμό στην Ουράνιο Βασιλεία.
*’Μακάριοι οι πραείς ότι αυτοί κληρονομήσουσιν την γην’.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο πράος και ήρεμος, ο υπομονετικός και ανεκτικός άνθρωπος, είναι αδύναμος και χάνει όλα του τα επίγεια αγαθά. Όμως ο Χριστός μας βεβαιώνει, για το αντίθετο και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας εξηγεί ότι, όποιος συγκρατείται, κατέχει σταθερά τα αγαθά του, ενώ όποιος είναι εγωιστής και δεν διαχειρίζεται την οργή του, θα χάσει όσα κληρονόμησε από τον πατέρα του και μαζί την ψυχή του.
Ο Χριστός εδώ μας δίνει και μας ορίζει, όχι μόνο τις Ουράνιες αμοιβές, αλλά και τις επίγειες.
*’Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται.’
Ο Θεολογικός Πατέρας ο Χρυσόστομος, μας εξηγεί τονίζοντας πως η λέξη δικαιοσύνη, δεν χρησιμοποιείται γενικά, αλλά σημαίνει τον δίκαιο καταμερισμό των αγαθών. Είναι μια έννοια αντίθετη της πλεονεξίας και σημαίνει την δίκαιη απολαβή των αγαθών, μαζί με την ελεημοσύνη.
Ο Χριστός επιβραβεύει τον δίκαιο, τον γενναιόδωρο άνθρωπο, λέγοντας ότι όποιος μοιράζεται τα αγαθά του δίκαια, όχι μόνο δεν θα γίνει φτωχότερος, αλλά θα αποκτήσει και περισσότερα.
*’Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηθήσονται.’
Ακολουθεί ο Μακαρισμός της ελεημοσύνης, όπως τον εξηγεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Πρέπει να γίνεται, η ελεημοσύνη, με κάθε δυνατό τρόπο και όχι μόνο με χρήματα και υλικά αγαθά. Αλλά με συμπόνια και με αγάπη, προς τον πλησίον, οπότε δίνοντας ελεημοσύνη, οι άνθρωποι θα ελεούνται από τον Θεό τον Δημιουργό . ‘
*Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται’.
Εδώ ο Χριστός σύμφωνα με τον Ιερό Χρυσόστομο, ονομάζει καθαρούς στην καρδιά, αυτούς που έχουν καθαρή συνείδηση, ώστε να είναι ενάρετοι γεμάτοι με ηθικές αρετές και με ευσέβεια. Για αυτό δεν φτάνει μόνο η ελεημοσύνη, αλλά ο σεβασμός και η ευσέβεια, για να αντικρύσει ο άνθρωπος, το Θείο Πρόσωπο Του Θεού.
*‘Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται’.
Με αυτόν το μακαρισμό, είναι ολοφάνερο πως ο Χριστός δεν θέλει τον πόλεμο και λυπάται τους ανθρώπους, που μάχονται ο ένας τον άλλον, στη σύντομη ζωή τους. Ο Κύριος με τα λόγια αυτά, θέλησε να καταπολεμήσει τα μίση και τις έριδες και να συμφιλιώσει τους ανθρώπους που φιλονικούν, τρώγονται μεταξύ τους και σκοτώνονται κάνοντας εγκλήματα. Όπως εξηγεί ο Ιερός Χρυσόστομος, η αμοιβή των ειρηνοποιών είναι όχι μόνο πνευματική, αλλά και υλική, όταν θα ζουν δια βίου, με αγάπη και με ειρήνη στον κόσμο. Σύμφωνα με το Άγιο Χρυσόστομο, η αποστολή του Ειρηνοποιού και Πράου Χριστού, είναι να συμφιλιώσει τους ανθρώπους. Όμως για χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι πολεμούν αλλήλους, μέχρι και σημερα, όπως στην ταραγμένη Μέση Ανατολή, στους Αγίους Τόπους, ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, αλλά και σε δυο Ορθόδοξες Χριστιανικές χώρες, στην Ρωσία και στην Ουκρανία.
*‘Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι αυτών εστίν η Βασίλεια των Ουρανών.’
Εδώ ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μας βοηθά να κατανοήσουμε ότι με τον όρο δικαιοσύνη, ο Χριστός εννοεί την Χριστιανική τελειότητα, την ευλάβεια και την αφοσίωση στην πίστη. Για αυτή την πίστη διώχθηκαν, βασανίστηκαν και τιμωρήθηκαν, οι Χριστιανοί, κάτι που συμβαίνει μέχρι και σημερα. Όσοι διώχθηκαν όπως οι Προφήτες και οι Άγιοι Μάρτυρες και όσοι θα διωχθούν, θα Αγιάσουν και θα κερδίσουν την Ουράνια Βασιλεία. ‘*Μακάριοι εστέ όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καθ΄υμών, ψευδόμενοι ένεκεν εμού. Χαίρετε και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τις Ουρανοίς’. Πολλοί αναζήτησαν την εξήγηση, σε αυτά τα Θεία λόγια, που μας τα αναλύει ο Άγιος Χρυσόστομος.
Ο Χριστός εδώ αναφέρεται σε όσους δέχονται κατάκριση, σύμφωνα με το ‘να μην κρίνετε, για να μην κριθείτε,’ κατακεραυνώνοντας την συκοφαντία, την κακολογία, μεταξύ των ανθρώπων, ιδίως όταν πρόκειται για ψευδομαρτυρία, δηλαδή για ψευδή κατηγορία. Με τη λέξη ο μισθός πολύς εν τις Ουρανοίς, εννοεί την επιβράβευση στην Βασιλεία των Ουρανών. Καθώς ορίζει διάφορες αμοιβές στους Μακαρισμούς, λέγει μακάριους και ευτυχισμένους, όσους καταφέρουν να κερδίσουν την Ουράνιο Βασιλεία. Όσοι κακολογούν, πρώτα βλάπτουν και δηλητηριάζουν τον εαυτό τους και επιμένει ο Ιερός Χρυσόστομος, λέγοντας γιατί το κάνουν από δική τους κακία και δεν ευθύνονται αυτοί που υπομένουν ή πλήττονται, από την καταλαλιά και την κακογλωσσιά των ανθρώπων. ‘Ήδη δια φθόνου παρέδωσαν αυτόν’, ‘κρεμώντας επί ξύλου, ως κακούργο τον ευεργέτη, ως παράνομο τον νομοδότην, ως κατάκριτον των πάντων Βασιλεα.
(Από τον ιδιόμελο ύμνο της Αγίας και μεγάλης Παρασκευής.)
Όλοι οι Μακαρισμοί, σύμφωνα με την Θεολογία και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ανατρέπουν τις κοσμικές αντιλήψεις, πως δηλαδή στη σύντομη ζωή των ανθρώπων, θεωρούν ευτυχισμένους όσους έχουν υλικά αγαθά, χρήματα και δόξα. Μακάριοι άνθρωποι, σημαίνει πνευματικά, οι ευλογημένοι, οι ταπεινοί, οι ευτυχισμένοι, συμφώνως με τις εννέα ευλογιές, δηλαδή τους Μακαρισμούς του κηρύγματος του Χριστού. Άλλωστε, ‘Τι θα κερδίσει ο άνθρωπος, όταν έχει όλο τον κόσμο και χάσει την ψυχή του’; Πέραν από τους εννέα μακαρισμούς, ο Χριστός έδωσε και την Νέα ενδεκάτη Εντολή της Αγάπης λέγοντας.
Σας παραδίδω νέα εντολή, ‘να Αγαπάτε αλλήλους’ και κυρίως ‘να Αγαπάτε τον πλησίον σας όπως τον εαυτό σας’. Αυτή η Νέα Εντολή, κλείνει και τις Δέκα Εντολές του Μωυσή, καθώς και τους Μακαρισμούς του Χριστού. Αυτή την ανιδιοτελή Αγάπη προς τον άνθρωπο, χάρισε απλόχερα ο Χριστός, με τα Άγια και Σεπτά Πάθη Του, καθώς και με την Σταυρική Του Θυσία. Το Θείο και Άγιο Φως της Λαμπροφόρου Αναστάσεως, ας φωτίσει τις καρδιές όλων και ας τις πλημυρίσει με Αγάπη και με ομόνοια, για ένα ευλογημένο Κόσμο, παντοτινά γαλήνιο και ειρηνικό.
Καλή Ανάσταση.
Ξανθίππη Αγρέλλη.
